Dnia 30 stycznia 2020 roku wszelkie formalne procedury związane z wystąpieniem „Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej” zostały ukończone – Rada przyjęła decyzję o zawarciu w imieniu Unii Europejskiej tzw. umowy brexitowej – „Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej” (Komunikat 2019/C 66 I/01). W związku z powyższym od dnia 31 stycznia 2020 roku, północy czasu środkowoeuropejskiego, jednoczone Królestwo (Wielka Brytania) nie jest już państwem członkowskim Unii Europejskiej.
Czym jest Brexit?
Umowa brexitowa kształtuje stosunki Wielkiej Brytanii z Unią Europejską po wystąpieniu z Unii Europejskiej, tak aby przede wszystkim zachowana została pewność prawa zarówno dla obywateli i przedsiębiorców, jak również dla organów i instytucji sądowych oraz administracyjnych. Już w preambule – czyli w uroczystym wstępie do Umowy brexitowej, jej strony podkreślają, że jedną z najważniejszych wartości ma być właśnie ochrona obywateli Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii. Jakie znaczenie ma wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej dla fanów podróży do mokrych i wietrznych, ale nasyconych wspaniałą historią i przejmującymi krajobrazami Wysp Brytyjskich? W pierwszej kolejności należy wskazać, iż przynajmniej do dnia 31 grudnia 2020 roku turyści mogą być pewni, że wszystko będzie jak dotychczas. Wynika to z faktu, że przedstawiciele Wielkiej Brytanii oraz Unii Europejskiej podjęli decyzję o ustanowieniu tzw. okresu przejściowego, który trwać będzie właśnie do tego dnia. We wskazanym okresie przejściowym Wielka Brytania nadal będzie podporządkowana prawu unijnemu (w tym prawu wynikającemu z umów międzynarodowych), w zasadzie w takim samym zakresie, jak pozostałe państwa członkowskie. Ma to zapobiec dezorganizacji oraz zakłóceniom relacji międzyludzkich i handlowych w okresie, w którym Wielka Brytania negocjować będzie nowe umowy międzynarodowe, dotyczące przyszłych stosunków z Unią Europejską oraz z poszczególnymi państwami członkowskimi. Brytyjscy i unijni przedstawiciele w okresie przejściowym spotkali się już na sześciu rundach negocjacyjnych, kolejna została zaplanowana na 17 sierpnia 2020 roku.
W ostatnim czasie w oficjalnych komunikatach podaje się informacje o zintensyfikowaniu rozmów w przedmiocie uregulowania stosunków Wielkiej Brytanii z Unią Europejską, aby do końca 2020 roku zdążyć wypracować nowe zasady i konieczne regulacje w zakresie relacji prawnych i gospodarczych. Pomimo panującej pandemii COVID-19 (ostrej choroby zakaźnej układu oddechowego wywołanej zakażeniem wirusem SARS-CoV-2) rozmowy nie zostały zawieszone, natomiast odbywają się w trybie wideokonferencji. Wspomnieć należy, że Umowa brexitowa w art. 132 dawała możliwość wydłużenia okresu przejściowego o rok lub maksymalnie o dwa lata. Decyzję o jego przedłużeniu należało podjąć przed dniem 1 lipca 2020 roku. Niemniej już w czerwcu 2020 roku premier Wielkiej Brytanii zakomunikował, że nie będzie ona występowała o wydłużenie okresu przejściowego. Warto poruszyć kilka zasadniczych kwestii związanych z podróżami obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej do krajów spoza Unii Europejskiej – m.in. jaki dokument będzie uprawniał do przekroczenia granicy z Wielką Brytanią, czy w czasie naszego pobytu w Wielkiej Brytanii zmienią się zasady korzystania z roamingu, a ściślej czy nastąpią zmiany opłat za łączenie się z usługami komórkowymi za pośrednictwem innego operatora niż nasz macierzysty, z którego usług korzystamy na co dzień, albo czy na terenie Wielkiej Brytanii w czasie pobytu turystycznego będzie można korzystać ze świadczeń zdrowotnych?
Brexit – dokument uprawniający do przekroczenia granicy z UK
Co najmniej do dnia 31 grudnia 2020 roku obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Wielkiej Brytanii (jak również członkowie ich rodzin i inne osoby zamieszkujące w państwie przyjmującym) będą mogli nadal podróżować z ważnym paszportem lub krajowym dokumentem tożsamości (czyli tzw. dowodem osobistym). Umowa brexitowa stanowi w art. 14, że dopiero po 5 latach, czyli od dnia 1 stycznia 2026 r. państwo członkowskie Unii Europejskiej lub Wielka Brytania może zaprzestać akceptowania w ruchu granicznym krajowych dokumentów tożsamości, czy to mieszkańców Wielkiej Brytanii z jednej strony, czy państw członkowskich Unii Europejskiej z drugiej strony. Chyba że kolejne, nowe wersje tych dokumentów będą zawierać elektroniczny nośnik danych, który spełnia odpowiednie normy Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego dotyczące identyfikacji biometrycznej – tak jak tzw. paszporty biometryczne. Wówczas oprócz paszportów te krajowe dokumenty także będą nas uprawniać do przekraczania granicy. Na wypadek uzależnienia wjazdu obywatelom Stron Umowy brexitowej, odpowiednio na terytorium Wielkiej Brytanii lub Unii Europejskiej od posiadania wizy, Strony Umowy brexitowej zadbały o członków rodzin, którzy chcieliby przyjechać do osoby będącej obywatelem odpowiednio państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo Wielkiej Brytanii. W Umowie brexitowej nakazuje się wówczas takim osobom wydawać wizy bezpłatnie i przy zastosowaniu jedynie nietrudnej i przejrzystej procedury. Jak widać, Unia Europejska i Wielka Brytania postawiły na swobodę i wolność przemieszczania się swych obywateli, więc również turyści w najbliższych latach nie powinni się spodziewać żadnych istotnych ograniczeń w tym zakresie.
Koszty roamingu po Brexicie
W kwestii opłat za roaming nie istnieją tak przejrzyste i przyjazne ustalenia, jak w przypadku przekraczania granic Wielkiej Brytanii. Jak powszechnie wiadomo, od połowy 2017 roku – na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/920 z dnia 17 maja 2017 roku zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w odniesieniu do przepisów w zakresie hurtowych rynków usług roamingu – obowiązuje zasada „roam-like-at-home” (RLAH), wedle której obywatele i przedsiębiorcy mogą w trakcie okazjonalnych, czasowych podróży po terytorium Unii Europejskiej korzystać z usług roamingu po cenach krajowych. Od dnia 1 stycznia 2021 roku gwarancji wynikających z tego rozporządzenia dla braku opłat roamingowych w przypadku podróży do Wielkiej Brytanii już nie będzie. Do końca 2020 roku obie strony, Unia Europejska i Wielka Brytania, powinny wypracować nową umowę partnerstwa w tym przedmiocie. Wszystkie ustalenia dotyczące przyszłych zasad opłat roamingowych będą zależeć od wyniku negocjacji. Nadto brytyjskie firmy będą miały możliwość indywidualnych negocjacji ze swoimi „unijnymi odpowiednikami”. W Polsce operatorzy już zwracają się do swoich użytkowników poprzez media społecznościowe z informacjami o dalszych losach „darmowego roamingu”. Przedstawiciele T-Mobile Polska na Twitterze poinformowali: „Dobra wiadomość dla wszystkich naszych klientów śledzących losy #brexit. W T-Mobile nie planujemy wprowadzenia zmian cennikowych w ofertach roamingu”.
Koszty leczenia w czasie pobytu na terenie UK po Brexicie
W zakresie świadczeń zdrowotnych na terenie Unii Europejskiej obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Na podstawie rzeczonego aktu prawnego
wprowadzono zasadę, wedle której w sytuacjach nagłych obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej posiadający prawo do opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych może podczas tymczasowego pobytu w innym państwie członkowskim (dotychczas także w Wielkiej Brytanii) korzystać ze świadczeń zdrowotnych na tych samych zasadach, jak pacjenci ubezpieczeni i mający do nich prawo w danym kraju. Aby w pełni korzystać w powołanych powyżej uprawnień, należy posiadać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego – EKUZ (z ang. European Health Insurance Card, EHIC). W sytuacji gdy Unia Europejska i Wielka Brytania nie zdążą do końca okresu przejściowego wypracować stosownych rozwiązań prawnych, obecny system ochrony turystów wynikający z zabezpieczenia społecznego i zdrowotnego Unii Europejskiej w stosunku do Wielkiej Brytanii przestanie obowiązywać. Oznacza to, że instytucje brytyjskie nie sfinansują na dotychczasowych zasadach podróżującemu z państwa członkowskiego Unii Europejskiej kosztów opieki zdrowotnej w nagłych, koniecznych wypadkach, jak również np. instytucja polska nie pokryje takich kosztów obywatelowi brytyjskiemu czasowo przebywającemu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. W sytuacjach nagłych lub wskutek nieprzewidzianych zdarzeń losowych pomoc medyczna zostanie oczywiście udzielona, lecz wiązać się to może z obowiązkiem pokrycia pełnych kosztów leczenia. Należy zatem pamiętać, aby w takiej sytuacji wykupić stosowne prywatne ubezpieczenie na czas podróży. Wobec toczących się pomiędzy przedstawicielami Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii intensywnych negocjacji co do kształtu przyszłych stosunków pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Wielką Brytanią, nie można w pełni przewidzieć, jakie nowe regulacje będą obowiązywały turystów w przyszłości. Nadal nie wiadomo, czy strony negocjacji dojdą do porozumienia, a jeżeli tak to, jaki owe porozumienie będzie miało kształt. W Wielkiej Brytanii niedawno rozpoczęto akcję informacyjną i reklamową „The UK’s new start: let’s get going”, która ma na celu przygotowanie obywateli do ewentualnych konsekwencji zakończenia okresu przejściowego bez względu na wypracowane porozumienie. Skłonić to powinno również obywateli Unii Europejskiej, którzy planują podróż do Wielkiej Brytanii po okresie przejściowym, do zapoznania się z panującymi tam regulacjami prawnymi, które zaczną obowiązywać w całym zakresie w przypadku niewypracowania nowych zasad partnerstwa między Unią Europejską a Wielką Brytanią.
Cały artykuł znajdziemy również w wakacyjnym wydaniu magazynu Travel.
