Utworzenie krajowego Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych jest realizacją obowiązku ustanowionego w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.141, str. 73 z późn. zm.). Jego celem jest zapewnienie, aby uczestnicy transakcji z podmiotami krajowymi, w szczególności o charakterze korporacyjnym (to jest z osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi) miały zapewniony dostęp do odpowiednich, dokładnych i aktualnych informacji o beneficjentach rzeczywistych tych podmiotów, niezbędne z kolei do wykonania własnych obowiązków z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w tym jako „instytucja obowiązana” nabywająca lub świadcząca usługi lub dostawy na rzecz swoich klientów.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest systemem teleinformatycznym służącym przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek handlowych, podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), wymienionych w art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest jawny, korzystanie z niego nie podlega opłatom, a organem właściwym w sprawach tego systemu (i go „prowadzącym”) jest Minister Finansów. Minister Finansów wyznaczył Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy do wykonywania podstawowych zadań związanych z tym Rejestrem.
Na podstawie art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, wskazane w nim spółki handlowe mają obowiązek dokonania zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych informacji o tym, kto dla tych spółek jest „beneficjentem rzeczywistym”. Obowiązek ten należy wykonać zgodnie z art. 60 ust. 1 tej ustawy nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu spółek wymienionych w art. 58 do Krajowego Rejestru Sądowego, a w przypadku zmiany przekazanych informacji – w terminie 7 dni od ich zmiany.
Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w zakresie regulacji dotyczących Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych weszły w życie z dniem 13 października 2019 r. (art. 198 tej ustawy).
W stosunku do spółek handlowych, wymienionych w cytowanym poniżej art. 58, i które były już wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego (to jest przed dniem 13 października 2019 r.), termin na wykonanie obowiązku zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych informacji o beneficjentach rzeczywistych upływał po 6 miesiącach od dnia 13 października 2019 r. (art. 195), czyli z dniem 13 kwietnia 2020 r.
Niemniej, z uwagi na stan epidemii na podstawie art. 52 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2020.568) powyższy termin wydłużono o dodatkowe 3 miesiące, czyli do dnia 13 lipca 2020 r.
Tak więc powyższy obowiązek zgłoszeniowy do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, który należy wykonać do dnia 13 lipca 2020 r., dotyczy następujących spółek handlowych (art. 58):
- spółki jawnej,
- spółki komandytowej,
- spółki komandytowo-akcyjnej,
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółki akcyjnej,
przy czym w wypadku spółek akcyjnych, z wyjątkiem „spółek publicznych” w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U.2019 r.623 z późn. zm.).
Definicja „beneficjenta rzeczywistego” znajduje się w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu i rozumie się przez to:
„Osobę fizyczną lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad (spółką) poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez (spółkę), lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna, w tym:
- osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem (spółki), której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej (spółki),
- osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym (spółki) – na zebraniu wspólników, zgromadzeniu wspólników lub walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji (spółki), lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie (spółki) – na zebraniu wspólników, zgromadzeniu wspólników lub walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad (spółką) poprzez posiadanie w stosunku do tej (spółki) uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U.2019.351)”
Zgodnie z art. 59 cytowanej ustawy, informacje podlegające zgłoszeniu do Rejestru obejmują:
1) dane identyfikacyjne spółki:
a) nazwę (firmę),
b) formę organizacyjną (tj. rodzaj spółki),
c) siedzibę,
d) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym,
e) NIP;
2) dane identyfikacyjne „beneficjenta rzeczywistego” i „członka organu” lub „wspólnika” uprawnionego do reprezentowania spółki:
a) imię i nazwisko,
b) obywatelstwo,
c) państwo zamieszkania,
d) numer PESEL albo datę urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL,
e) informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.
Osobami zobowiązanymi i uprawnionymi do dokonania zgłoszenia spółki handlowej do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych są osoby uprawnione do reprezentacji spółki, na zasadach określonych w umowie spółki lub statucie oraz zgodnie z odpowiednimi dla danego rodzaju spółki przepisami kodeksu spółek handlowych.
Wykonanie tego obowiązku sprowadza się do zasadniczo prostych czynności w systemie teleinformatycznym, według kolejnych wskazówek na stronie internetowej Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Zgłoszenia dokonuje się przy pomocy formularza elektronicznego podpisywanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.
Wskazane wyżej „informacje” należy zgłaszać do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych za pośrednictwem strony internetowej.
https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/
Zgłaszająca spółka, po przeprowadzeniu z wynikiem pozytywnym zgłoszenia, otrzymuje – także za pomocą systemu teleinformatycznego – urzędowe poświadczenie odbioru zgłoszenia.
Szczegółowe zasady dokonywania zgłoszeń, jak i prowadzenia Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych określa wydane na podstawie cytowanej ustawy rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych (Dz.U.2018.968).
Należy podkreślić, że uprawnienia osoby fizycznej wskazujące na jej status „beneficjenta rzeczywistego” w danej spółce handlowej mogą mieć swoje źródła nie tylko w akcie statuującym spółkę (umowie spółki, statucie spółki), ale także w innej umowie pomiędzy udziałowcami lub akcjonariuszami nie podlegającej zgłoszeniu do akt lub rejestrów Krajowego Rejestru Sądowego. Sprawowanie kontroli nad spółką handlową może również mieć miejsce, gdy dana osoba fizyczna posiada faktyczne uprawnienia umożliwiające kontrolę nad Zarządem spółki. Istotne w zakresie identyfikacji osób jako beneficjentów rzeczywistych może być posiadanie przez osobę fizyczną prawa weta wobec decyzji wspólników lub akcjonariuszy.
Uprzejmie przypominamy o istnieniu powyższego obowiązku także z uwagi na sankcje administracyjne za jego naruszenie. Zgodnie z art. 153 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu: „Spółki wymienione w art. 58, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia informacji, o których mowa w art. 59, w terminie wskazanym w ustawie, podlegają karze pieniężnej do wysokości 1 000 000 zł.”
Rekomendujemy więc niezwłoczne wykonanie wskazanego w niniejszej Informacji prawnej obowiązku, przed dniem 13 lipca 2020 r.
W razie jakichkolwiek pytań czy problemów, jesteśmy do Państwa dyspozycji, prosimy kontaktować się z naszym wykładowcą w zakresie realizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, adw. Patrycją Świgoń-Łuczak:
