W aktualnym stanie prawnym ze względu na wybuch epidemii Covid-19 nie przysługuje odszkodowanie. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (Dz. U. Nr 233, poz. 1955), każdemu, kto poniósł stratę majątkową w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu nadzwyczajnego, służy roszczenie o odszkodowanie. Obecne przepisy ustawy nie przyznają jednak roszczeń odszkodowawczych w przypadku stanu epidemii. Ustawa wyraźnie wskazuje, że roszczenie odszkodowawcze przysługuje w przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego – stanu wojennego, stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej, o których mowa w 228 ust. 1 Konstytucji.
Projekt ustawy dotyczy zrównania części uprawnień przysługujących jednostce w czasie trwania stanu epidemii z tymi, które przysługują podczas stanów nadzwyczajnych. Projekt zakłada m.in. nowelizację wspominanego art. 2 ustawy o wyrównywaniu strat majątkowych, który miałby otrzymać brzmienie „Każdemu, kto poniósł stratę majątkową w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu epidemii lub stanu nadzwyczajnego, służy roszczenie o odszkodowanie”.
COVID-19 roszczenie o odszkodowanie – co może obejmować?
Zakres odszkodowania i tryb jego dochodzenia byłby analogiczny jak w przypadku odszkodowania przewidzianego dla wyrównania uszczerbku poniesionego wskutek wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych. Odszkodowanie w związku z ograniczeniem praw i wolności w czasie stanu epidemii przysługiwałoby od Skarbu Państwa. Odszkodowanie obejmowałoby wyrównanie straty majątkowej – szkody rzeczywistej (damnum emergens), bez rekompensaty w zakresie utraconych korzyści (lucrum cessans).W celu jego otrzymania zainteresowana osoba winna wystąpić z wnioskiem do wojewody właściwego ze względu na miejsce powstania straty majątkowej, a w sytuacji braku możliwości ustalenia właściwości wojewody – do Wojewody Mazowieckiego. Wojewoda wydaje decyzję w sprawie odszkodowania niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku. Decyzja ta jest ostateczna.
W przypadku otrzymania decyzji niesatysfakcjonującej wnioskodawcę, zainteresowany winien wnieść powództwo do sądu powszechnego, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia decyzji.
Według informacji zamieszczonych na stronie internetowej Sejmu, projekt jest obecnie na etapie po pierwszym czytaniu w komisjach sejmowych. W dniu 14 lipca 2020 roku wpłynęło stanowisko rządu.
Do czasu wprowadzenia w życie nowelizacji ustawy pozostaje tylko sądowa droga dochodzenia roszczeń odszkodowawczych – powództwa przeciwko Skarbowi Państwa – na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego za szkody wyrządzone wprowadzeniem stanu epidemii. Stan epidemii spowodował wdrożenie wielu ograniczeń oraz zamrożenie gospodarki, w konsekwencji czego przedsiębiorcy, firmy i korporacje ponieśli realne straty pieniężne, które mogą zmniejszyć, pozywając Skarb Państwa.
