Zgodnie z art. 15 zzs ust. 1 wymienionej ustawy:
„Bieg rozpoczęcia terminu procesowego i sądowego zostaje wstrzymany lub ich bieg zostaje zawieszony w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID”.
Wstrzymanie rozpoczętego oraz zawieszenie biegu terminu procesowego i sądowego dotyczy następujących postępowań: sądowych, w tym sądowoadministracyjnych, egzekucyjnych, karnych, karnych skarbowych, w sprawach o wykroczenia, administracyjnych, postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa, kontrolach celno-skarbowych, postępowaniach w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z dnia 19.11.2009 r. o grach hazardowych oraz innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw, przykładowo postępowań dyscyplinarnych. Przepisy art. 15zzs specustawy nie mają mocy wstecznej i obowiązują od dnia 31.03.2020 r. Jeśli więc w dniu 31.03.2020 r. termin procesowy (np. na złożenie środka zaskarżenia) biegł, to ulega zawieszeniu, a jeśli miał zacząć biec, to biegu nie rozpocznie.
Zawieszenie biegu lub wstrzymanie rozpoczęcia biegu terminów procesowych nie dotyczy spraw pilnych.
Sprawy pilne zostały wymienione w katalogu w art. 14a ust. 4 specustawy – są nimi głównie sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego oraz sprawy aresztowe.
Katalog spraw pilnych ma charakter otwarty, ponieważ prezes właściwego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.
Specustawa posługuje się pojęciem terminu procesowego oraz sądowego, co wskazywałoby na to, że zakresy pojęć mają charakter rozłączny. Tymczasem termin sądowy jest terminem procesowym i można go przeciwstawić co najwyżej terminowi procesowemu ustawowemu. Zatem klasyfikacja na termin procesowy i sądowy nie wprowadza jakościowo żadnej zmiany, więc rozróżnienie na terminy procesowe i sądowe jest niedopatrzeniem ustawodawcy.
Odwieszenie terminów
Trudno przewidzieć, kiedy stan pandemii COVID-19 ustanie, dlatego specustawa nie zawiera konkretnego terminu odwieszenia wstrzymanych i zawieszonych terminów procesowych. W związku z tym pojawia się zasadnicze pytanie, czy po odwieszeniu zawieszonego terminu procesowego termin ten będzie biegł na nowo, czy będzie kontynuowany. Jeśli zatem termin dwutygodniowy na złożenie apelacji w sprawie cywilnej miał upłynąć w dniu 1.04.2020 r., a na podstawie art. 15zzs ust. 1. specustawy został zawieszony, to czy po jego odwieszeniu będzie biegł w dalszym ciągu, czy może jednak będzie biec od początku.
Wykładnia celowościowa i systemowa pozwala przyjąć zasady odnoszące się do skutków zawieszenia postępowania z mocy prawa. Warto zauważyć, że zawieszenie postępowań z mocy prawa nie jest zależne od woli ustawodawcy czy woli stron. W wypadku działania siły wyższej – nadzwyczajnego zdarzenia, któremu nie można zapobiec nieprzewidziane zdarzenie (przykładowo stan klęski żywiołowej będący konstytucyjnym stanem nadzwyczajnym) postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa i nie ma potrzeby wydawania żadnego postanowienia sądu. W okresie zawieszenia terminy procesowe nie biegną, a z chwilą podjęcia postępowania zaczynają biec od początku, na co wskazuje przepis art. 179 § 2 ustawy z dnia 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 z późn. zm.) oraz art. 127 § 2 ustawy z dnia 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.).
Zanim został wprowadzony przepis art. 15 zzs specustawy, to już od dnia 14.03.2020 r. obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego, a od dnia 20.03.2020 r. – stan epidemii COVID-19. W związku z tym nastąpiły istotne zmiany w funkcjonowaniu sądów i innych organów, które utrudniały skuteczną realizację uprawnień stron i uczestników postępowań oraz możliwość podejmowania czynności procesowych. Należy więc postulować, aby po odwieszeniu terminów procesowych, na zasadzie analogii, stosować przepisy art. 179 § 2 k.p.c. i art. 127 § 2 p.p.s.a., co pozwoli na to, że zawieszone specustawą terminy procesowe nie będą kontynuowane, ale zaczną biec na nowo.
