Fundacja rodzinna jest popularną w Europie formą prawną pozwalającą zabezpieczyć rodzinną firmę w sytuacji niemożliwości jej zarządzania przez potomków fundatora. Procedowana w sejmie instytucja zakłada uregulowanie sukcesji polskich firm. Proces legislacyjny możemy śledzić tutaj.
Dotychczas właściciele wielopokoleniowych przedsiębiorstw decydowali się na prowadzenie fundacji rodzinnej poza granicami kraju. Rozwiązanie takie ze względu na koszty prowadzonej działalności, było dostępne jedynie dla nielicznych podmiotów. Dodatkowo spadkobiercy niemogący prowadzić działalność byli zmuszeni do sprzedaży udziałów lub zamknięcia przedsiębiorstwa.
Cele fundacji rodzinnej
Wprowadzenie tej instytucji ma za zadanie ułatwić sukcesję przedsiębiorstw rodzinnych. Wprowadzane uregulowania mają zapobiec przejęciu kontroli nad nimi przez podmioty trzecie. Celem fundacji rodzinnej jest możliwość nadzoru nad majątkiem firmy w jednym podmiocie. Projekt ustawy zakłada całkowitą odmienność tej instytucji w porównaniu do spółek handlowych.
Nadrzędna różnicą pomiędzy spółką a fundacją zakłada, że sukcesorzy nie staną się wspólnikami fundacji. Nie będą mieć również możliwości zbycia swoich praw. Wypłata korzyści na rzecz beneficjentów fundacji rodzinnej nie będzie zagrażać wypłacalności i będzie uzależniona od bieżącej sytuacji finansowej.
Celem takich uregulowań jest działanie w interesie ochrony rodzimej firmy i przedłożenia trwałości biznesu nad korzyści majątkowe jej członków.
Powołanie fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna będzie mogła zostać powołana w drodze oświadczenia, co najmniej jednego fundatora lub w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Ponadto, utworzony zostanie specjalny rejestr w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zasady działalności fundacji i krąg beneficjentów określi statut przyjęty przez fundatora. Do powołania fundacji konieczne będzie wniesienie majątku o wartości, co najmniej 100 000 zł. Projekt ustawy zakłada brak opodatkowania mienia wniesionego przez fundatora. Dzięki wprowadzonym udogodnieniom możliwe stanie się budowanie wielopokoleniowych rodzimych firm i ochrona ich kapitału.
Założenie fundacji rodzinnej wymaga wypracowania spójnych zasad funkcjonowania przez jej właścicieli i sukcesorów. Członkowie rodziny powinni, więc wspólnie uzgodnić przedmiot działalności i zasady efektywnego funkcjonowania rodzinnych firm. W celu wyboru najlepszych rozwiązań, warto również skonsultować się z doradcą prawnym lub biznesowym. Będzie to pomocne dla potwierdzenia wątpliwości i sprawdzenia możliwych rezultatów swoich działań.
Kluczowym elementem, który należy zbadać podczas powołania fundacji jest sposób zarządzania. Wybór członków organów fundacji wpłynie, bowiem na odpowiednią komunikację. Wobec tego należy opracować zasady funkcjonowania, czy też wymogi, co do kompetencji i zasad wyboru członków organów. Działania takie powinny zmierzać do zachowania sprawnego funkcjonowania organów fundacji. Należy również przeanalizować metody wyboru przedstawicieli do organów fundacji, w celu uniknięcia ewentualnych przyszłych konfliktów pomiędzy członkami rodziny
Kwestie podatkowe
W dniu 15 października 2021 r, po konsultacjach społecznych trwających od marca tego roku, Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt ustawy o fundacjach rodzinnych zawierających zmiany wypracowane w toku konsultacji. Wprowadzone zmiany wychodzą naprzeciw oczekiwaniom społecznym.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że najnowszy projekt ustawy zakłada zwolnienie z podatku CIT wkładów fundatora (funduszu założycielskiego), a także uzyskiwanych przez fundację zysków kapitałowych (Art. 4c. ustawy). Fundacja rodzinna, jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, ma być podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) który będzie opodatkowywał swoje dochody według podstawowej 19 proc. stawki podatkowej.
Jednocześnie niektóre dochody osiągane przez fundację rodzinną i wypłacane na rzecz fundatora oraz beneficjenta z tzw. grupy zerowej, będą zwolnione z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Warto podkreślić, że zmieniony projekt ustawy przewiduje poszerzenie kręgu beneficjentów uprzywilejowanych – grupa ta obejmuje aktualnie małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów fundatora.
Pozostałe zyski z fundacji rodzinnej (podlegające zwolnieniom CIT lub wypłacane beneficjentom innym, niż należącym do grupy uprzywilejowanej) podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadów i darowizn w nowej stawce – 19 %.
Podsumowując, instytucja ta pozwoli na przetrwania firmy przez kolejne pokolenia. Ochronę przed rozproszeniem kapitału pokoleniowego i motywacja członków fundacji do osiągniecia wspólnego celu pozwoli na zachowanie sukcesji firmy. Celem fundacji stanie się gromadzenie kapitału i pomnażanie go dla kolejnych pokoleń. Warto rozważyć możliwość założenia i prowadzenia rodzinnego przedsiębiorstwa w tej formie, zwłaszcza biorąc pod uwagę szczególne uregulowania podatkowe .
Porównaj artykuł: Prawo spółek
Współautor: apl. radc. Gracjana Wilczyńska
