O wyjaśnienie przepisów dotyczących jazdy samochodem pomimo cofnięcia uprawnień, poproszony został Partner Kancelarii, adw. Krzysztof Budnik: https://www.tvn24.pl/polska-i-swiat,33,m/warszawa-artur-zawisza-mimo-braku-uprawnien-prowadzil-auto-potracil-rowerzystke,980562.html
Przepisy wyraźnie rozróżniają co najmniej cztery sytuacje, kiedy kierowca prowadzi pojazd bez prawa jazdy. Pierwsza z nich dotyczy tych kierowców, którzy posiadają odpowiednie uprawnienia, jednak w momencie kontroli nie mają przy sobie dokumentu. Wówczas mogą oni liczyć się z mandatem w kwocie 50 zł (art. 95 Kodeksu wykroczeń).
W innej sytuacji są natomiast kierowcy, którzy nie posiadają uprawnień, ponieważ nigdy nie uzyskali prawa jazdy. Taki przypadek stanowi wykroczenie z art. 94 Kodeksu wykroczeń, zagrożone karą grzywny, a dodatkowo na kierowcę może zostać nałożony zakaz prowadzenia pojazdów.
Najwięcej emocji budzą natomiast sprawy, w których kierowcy kierują samochodem pomimo odebrania im uprawnień lub nawet w trakcie obowiązywania orzeczonego wobec nich zakazu prowadzenia pojazdów.
Temat przedostał się w ostatnich dniach do mediów za sprawą byłego posła, który 25 października 2019 r. miał dwukrotnie prowadzić samochód pomimo odebrania mu prawa jazdy przez starostę. Wobec posła kilka lat wcześniej, w związku z prowadzeniem samochodu pod wpływem alkoholu, orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów. Zakaz upłynął, jednak nie oznaczało to, że poseł automatycznie był uprawniony do ponownego prowadzenia samochodu.
Zgodnie z art. 49 ust. 1 pkt 3 lit. 5 oraz art. 104 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, w sytuacji, gdy kierowca był pozbawiony prawa jazdy przez co najmniej rok (w związku z decyzją starosty o cofnięciu uprawnień wynikającą np. z orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów), jest on obowiązany do ponownego uzyskania uprawnień poprzez przystąpienie do egzaminu państwowego. Dopóki kierowca nie potwierdzi swoich umiejętności na egzaminie, jazda samochodem pomimo cofnięcia mu uprawnień jest zagrożona karą grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do lat 2 (art. 180a Kodeksu karnego).
Najsurowiej karana jest z kolei sytuacja, w której kierowca prowadzi samochód w okresie obowiązywania orzeczonego wobec niego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdu. Zakaz ten jest orzekany na okres od 1 roku do 15 lat w szczególnych przypadkach, jak np. prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu czy też ucieczka z miejsca wypadku. Jeśli kierowca go jawnie narusza, to podlega odpowiedzialności z art. 244 Kodeksu karnego przewidującego bezwzględną karę pozbawienia wolności w wymiarze od trzech miesięcy do nawet 5 lat.
