Czy pasażerowie, których lot został odwołany ze względu na pandemię Covid-19 mogą ubiegać się o zwrot pieniędzy za bilety lotnicze?
Partner Kancelarii adw. Krzysztof Budnik oraz apl. adw. Bartosz Ozga odpowiadają na to pytanie w artykule pt. „Czy pasażerowie odzyskają pieniądze za niewykorzystane bilety lotnicze?” na łamach magazynu Travel Polska.
Zapraszamy do lektury.
Porównaj artykuł: Testy na COVID-19 po przylocie.
Co zrobić w obecnych warunkach, ciągle panującej pandemii Covid-19, gdy jednak nie będziemy mogli wykorzystać zakupionych biletów lotniczych i udać się na upragnione wakacje? Co w sytuacji, gdy ze względu na pandemię Covid-19 nasz lot został odwołany? Czy w każdym wypadku pasażerowie mogą dochodzić zwrotu pieniędzy za zakupione bilety lotnicze? W obecnych niepewnych czasach przed zakupem biletu lotniczego warto zapoznać się z przysługującymi nam, jako podróżnym, prawami.
Na wstępie należy podkreślić, że możliwość rezygnacji z podróży oraz zakupionego biletu lotniczego i uzyskanie zwrotu pieniędzy będzie zależeć od przyczyny, z powodu której decydujemy się lub zmuszeni jesteśmy zrezygnować z lotu. Inaczej sytuacja kształtuje się, gdy przyczyny rezygnacji z podróży lub odwołania lotu leżą po stronie podróżnego, a inaczej gdy odpowiada za to przewoźnik. Oczywiście sposób tego rozliczenia zależeć będzie także od samego przewoźnika lotniczego, z którego usług chcieliśmy skorzystać, bowiem zasady rozliczeń z pasażerami przedstawiają się bardzo różnie u różnych przewoźników. Stąd przy zakupie biletu lotniczego u konkretnego przewoźnika warto się zapoznać z tymi zasadami, z reguły będą to odpowiednie regulaminy danego przewoźnika,
a podstawowe postanowienia w tym zakresie powinny być dołączone do samego biletu (niestety
z reguły zapisane „drobnym drukiem” w drugorzędnym miejscu).
Odwołanie lotu przez przewoźnika
Zwrot ceny lub podróż w innym terminie. Unia Europejska jest jedynym, ponadpaństwowym regionem na świecie, w którym uprawnienia pasażerów, związane z podróżowaniem, zostały uregulowane prawnie. Aktem prawnym, który określa zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów jest Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku. Zgodnie z jego postanowieniami, pasażerom, których lot odwołano, przysługuje możliwość wyboru pomiędzy dwoma zasadniczymi roszczeniami: zwrotem pełnego kosztu biletu lotniczego (kosztów zakupu biletu lotniczego), albo umożliwieniem zmiany planu podróży, w innym terminie, na porównywalnych warunkach do jej miejsca docelowego, w najwcześniejszym możliwym terminie (z reguły następnego dnia), ale nawet w terminie znacznie późniejszym i dogodnym dla pasażera. Możliwość wyboru tej ostatniej opcji uzależniona jest jednak od dostępności wolnych miejsc na danej trasie według preferencji pasażera (z reguły będzie to oczywiście możliwe).
Odszkodowanie za odwołany lot. Na mocy Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, w przypadku odwołania lotu pasażerom przysługuje od przewoźnika także odszkodowanie w zryczałtowanej kwocie, której wysokość uzależniona jest od długości lotu. Dla lotów, których długość nie przekracza 1500 km, wysokość tego odszkodowania wynosi zryczałtowaną kwotę 250 euro. Z kolei dla wewnątrzwspólnotowych lotów dłuższych niż 1500 km oraz pozostałych lotów, czyli także tych poza granice Unii Europejskiej, o długości od 1500 km do 3500 km, odszkodowanie to wynosi zryczałtowaną kwotę 400 euro. Natomiast w pozostałych przypadkach, czyli lotów poza granice Unii Europejskiej dłuższych niż 3500 km odszkodowanie to wynosi zryczałtowaną kwotę 600 euro. Przewoźnik lotniczy może pomniejszyć powyższe odszkodowania o połowę (50%), jeżeli pasażerom zaoferowano zmianę planu podróży do ich miejsca docelowego na alternatywny lot, którego czas przylotu nie przekracza dwóch godzin od pierwotnego czasu przylotu w przypadku wszystkich lotów o długości do 1500 km, trzech godzin w przypadku lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów oraz pozostałych lotów, czyli także tych poza granice Unii Europejskiej, o długości od 1500 do 3500 kilometrów oraz czterech godzin w przypadku wszystkich pozostałych lotów dłuższych niż 3500 km. Co istotne, odszkodowanie to przyznawane jest niezależnie od zwrotu ceny (kosztów zakupu biletu lotniczego) biletu lotniczego, co oznacza, że świadczenia te nie wykluczają się, ale sumują się.
Niespotykana do tej pory sytuacja w Europie i na świecie spowodowała, że Komisja Europejska wydała „Wytyczne interpretacyjne dotyczące przepisów UE w zakresie praw pasażerów w kontekście rozwoju sytuacji w związku z Covid-19” (2020/C 89 I/01), których celem jest wyjaśnienie wszelkich wątpliwości dotyczących stosowania wskazanego powyżej Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, a które to pojawiły się w związku z pandemią. Zgodnie z Wytycznymi, w przypadku wyboru opcji zwrotu pełnego kosztu biletu lotniczego, pasażer może domagać się zwrotu wszelkich kosztów i opłat, które poniósł podczas rezerwacji biletu. Co ważne, jeżeli rezerwacja dotyczyła lotu w obie strony (do celu podróży i powrotny), a odwołany został jedynie jeden z nich, to pasażer może domagać się zwrotu pieniędzy za oba kierunki, zarówno za lot do miejsca docelowego, jak i lot powrotny. To uprawnienie przysługuje podróżnym także w sytuacji, gdy oba loty (do celu podróży i powrotny) obsługiwane są przez innych przewoźników lotniczych. Natomiast jeżeli lot w jedną stroną i lot powrotny zostały zarezerwowane niezależnie od siebie, oddzielnie, to pasażer może ubiegać się wyłącznie o zwrotu kosztów tylko za lot, który został odwołany.
Natomiast odnośnie odszkodowania na podstawie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, zgodnie z powyższymi Wytycznymi Komisji Europejskiej odszkodowanie nie przysługuje w przypadku odwołania lotu z powodu okoliczności związanych bezpośrednio z koronawirusem. Zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 261/2004 przewoźnik lotniczy nie jest bowiem zobowiązany do wypłaty odszkodowania, jeżeli może dowieść, że odwołanie lotu zostało spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych, nieprzewidywalnych okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Do okoliczności takich przykładowo zalicza się np. sytuację, w której organy władzy publicznej zakażą lotów pasażerskich lub przemieszczania się osób w taki sposób, który faktycznie będzie wykluczać możliwość przeprowadzenia lotu. Inna sytuacja, która zwalnia przewoźnika lotniczego z obowiązku zapłaty odszkodowania to taka, w której odwołanie lotu następuje także z powodu wprowadzenia zakazu lotów niedotyczącego obywateli lub rezydentów danego państwa. Ponadto, jeżeli przewoźnik lotniczy podejmie uzasadnioną obiektywnie decyzję o odwołaniu lotu wskazując, że spowodowane jest to względami ochrony zdrowia i życia załogi samolotu, to pasażerowi również nie będzie przysługiwać odszkodowanie.
Co zrobić, gdy sami chcemy zrezygnować z lotu?
Jak wspominaliśmy już na wstępie, w przypadku, gdy pasażer rezygnuje z podróży, jego sytuacja kształtuje się zgoła odmiennie. Brak jest bowiem prawnych regulacji, które w takich wypadkach zapewniałyby podróżnym lotniczym konkretne uprawnienia lub przywileje. W takiej sytuacji zdani jesteśmy wyłącznie na wewnętrzne regulacje przewoźnika lotniczego i treść naszej indywidualnej umowy przewozu (jej treść jest zawarta w zapisach naszego biletu lotniczego oraz w regulaminach przewozu danego przewoźnika lotniczego). Warto jest więc przed podróżą i zakupem biletu lotniczego dokładnie przeczytać regulamin lub ogólne warunki przewozu. W tych dokumentach są jasno określone wszystkie prawa i obowiązki, zarówno pasażera, jak i przewoźnika lotniczego. Pozwoli nam to uniknąć przykrych niespodzianek.
W przypadku większości linii lotniczych, zwłaszcza „tanich linii”, anulowanie podróży, czy zmiana jej daty, miejsca wylotu lub miejsca przylotu, oczywiście będzie możliwa, ale wiązać się będzie
z koniecznością uiszczenia „dodatkowej opłaty”. Bilety lotnicze są bowiem co do zasady sprzedawane jako „bezzwrotne”. I z reguły wysokość tych opłat znacznie przewyższać będzie cenę samych biletów, co powoduje, że korzystniejszą opcją okazać się może rezygnacja z modyfikowania warunków podróży w ramach już zakupionego biletu, a w to miejsce po prostu zakup nowego biletu w terminie nam odpowiadającym, choćby u innego przewoźnika lotniczego. Od tej reguły jest oczywiście kilka odstępstw. „Tanie linie” lotnicze proponują nam, oprócz biletów bezzwrotnych, również zakup biletów w taryfach typu „flex”, które przewidują mniej restrykcyjne podejście do kwestii zmiany warunków lotu. Niestety, w przypadku wyboru takiej taryfy typu „flex”, ceny biletów znacznie wzrastają. Wybór takiej taryfy nie uprawnia nas również do całkowitego anulowania lotu i zwrotu biletów.
Jedną z niewielu sytuacji, w której możemy domagać się od przewoźnika lotniczego całości poniesionych kosztów na zakup biletu lotniczego, jest śmierć pasażera lub bliskiego członka jego rodziny: rodziców, małżonka, dzieci lub rodzeństwa. W takim przypadku, aby odzyskać pieniądze, powinniśmy niezwłocznie zgłosić ten fakt przewoźnikowi. Do zgłoszenia powinien zostać dołączony odpis aktu zgonu, który potwierdzi, że bliska nam osoba zmarła (albo odpowiednio bliska osoba zgłosi śmierć pasażera). Możliwość skorzystania z przysługującego nam uprawnienia często uzależniona będzie od tego, ile czasu minęło między śmiercią bliskiego członka rodziny, a datą planowanego wylotu. W większości „tanich linii” lotniczych, zwrotu pieniędzy można domagać się na nie więcej niż 28-30 dni przed planowaną datą wylotu.
Zwrot pieniędzy będzie należeć się również w przypadku choroby pasażera, która uniemożliwia mu podróż. Aby skorzystać z tego uprawnienia konieczne będzie przedstawienie przewoźnikowi dokumentacji medycznej, która potwierdzi, że odbycie podróży lotniczej w danym przypadku jest niemożliwe. Jednak refundacja rezerwacji (zwrot kosztów biletu) albo ewentualna zmiana daty wylotu, będą zależeć od uznania przewoźnika. Należy więc pamiętać, że decyzja przewoźnika lotniczego ma charakter uznaniowy, co oznacza, że przewoźnik może odmówić nam dobrowolnego zwrotu pieniędzy i wówczas będziemy musieli wejść z nim w spór reklamacyjny, lub nawet sądowy.
Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku tzw. „tradycyjnych linii” lotniczych. Znacznie wyższe ceny biletów u tych przewoźników, a także fakt, że właśnie z powodu wyższych cen biletów przewoźnicy ci nie kalkulują zarobku na „dodatkowych opłatach”, powodują, że pasażer jest z reguły w znacznie lepszej sytuacji. W większości przypadków, „tradycyjne linie” lotnicze przewidują
w określonym terminie możliwość nawet bezpłatnej anulacji rezerwacji i zwrotu pełnej kwoty, którą zapłaciliśmy za bilet. Możliwość ta zazwyczaj ograniczona będzie czasowo – najczęściej będą to 24 godziny od momentu zakupu biletów. W pozostałych przypadkach, wszystko uzależnione będzie od tego, jaką taryfę przy zakupie biletu lotniczego wybraliśmy. W przypadku taryf typu „flex”, podobnie jak w przypadku „tanich linii” lotniczych, zmiana warunków rezerwacji, a nawet rezygnacja będą możliwe. Jeśli wybieramy najtańszą taryfę, to sprawdźmy w regulaminie tej taryfy, czy w razie zmiany naszych planów będziemy mogli zrezygnować z lotu i domagać się zwrotu pieniędzy. I podejmijmy wówczas świadomą decyzję.
Warto się ubezpieczyć!
Kwestia rezygnacji z zakupionych biletów i dochodzenia zwrotu poniesionych kosztów zawsze jest uzależniona od szeregu czynników, na które często nie mamy wpływu. Pomimo najszczerszych chęci i rozważenia wszystkich możliwości, może okazać się, że wymarzona podróż nie dojdzie jednak do skutku. Dlatego przed dokonaniem rezerwacji warto jest zastanowić się nad ubezpieczeniem naszej podróży. Większość zakładów ubezpieczeń działających na polskim i unijnym rynku oferuje wobec wysokich cen biletów lotniczych (ale i cen hoteli w miejscu naszej wymarzonej podróży) stosunkowo niedrogie ubezpieczenia dla podróżnych, na wypadek zdarzenia losowego uniemożliwiającego nam zaplanowaną wcześniej podróż, które obejmują także poniesione koszty biletów lotniczych.
W sytuacji, w której przytrafi nam się nieszczęśliwy wypadek, zachorujemy lub wydarzy się coś, np. w pracy zawodowej, co uniemożliwi nam podróż, od zakładu ubezpieczeń otrzymamy wówczas zwrot całości poniesionych kosztów.
W trudnych i niepewnych czasach pandemii koronawirusa, to rozwiązanie wydaje się szczególnie rozsądne i z pewnością pozwoli uniknąć nam stresu i nerwów.
Z całym wydaniem lipcowego magazynu Travel możemy zapoznać się tutaj.
