Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyrok z dnia 11 czerwca 2020 roku w sprawie C-634/18 w składzie odniósł się do możliwości interpretacji pojęcia „znaczna ilość” środków odurzających przez sądy krajowe. TSUE w składzie J.-C. Bonichot, prezes izby, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawczyni), wiceprezes Trybunału, M. Safjan, L. Bay Larsen i C. Toader, (sędziowie) oraz E. Sharpston (rzecznik generalny), stwierdził, iż prawo unijne nie stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie kwalifikowało jako przestępstwo posiadanie znacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych w celu konsumpcji własnej, tak jak to jest w wypadku nielegalnego handlu narkotykami.
Jednocześnie wykładnia pojęcia „znaczna ilość” środków odurzających lub substancji psychotropowych pozostawiona jest ocenie sądów krajowych, pod warunkiem że wykładnię tę można racjonalnie przewidzieć.
„Znaczna ilość” – pytanie prejudycjalne
Powyższy wyrok został wydany w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne postawione przez Sąd Rejonowy w Słupsku. Sąd odsyłający wskazał, że decyzja ramowa Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 r. ustanawiająca minimalne przepisy określające znamiona przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu narkotykami (Dz.U. 2004, L 335, s. 8), posługuje się pojęciem „dużych ilości narkotyków”, ale nie wyjaśnia jego znaczenia i kryteriów stosowania tego typu kwalifikowanego przestępstw narkotykowych. Sąd ten wskazał jednocześnie, że przepisy krajowe, art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2050), zobowiązują do stosowania zaostrzonej sankcji w wypadkach posiadania „znacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych” (kary pozbawienia wolności od 5 do 10 lat, przy sankcji typu podstawowego od roku do 3 lat). Sąd odsyłający zauważa, że także ustawa krajowa nie definiuje pojęcia „znacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych”, które jak się wydaje ma odpowiadać implementowanemu do prawa krajowego pojęciu „dużych ilości narkotyków” z art. 4 ust. 2 lit. a) decyzji ramowej.
Sąd odsyłający podkreślił, że orzecznictwo polskich sądów wypracowało pewne kryteria pozwalające określić, jaka ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych mieści się w pojęciu „znaczna ilość” z art. 62 ust. 2 ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Z natury rzeczy jest ono nieostre i stanowi przedmiot wykładni sądów krajowych w każdej indywidualnej sprawie. W opinii Sądu odsyłającego stosowanie tego nieostrego pojęcia prowadzi do różnego traktowanie osób posiadających porównywalne ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych, w zależności nie tylko od różnych obiektywnych okoliczności faktycznych, ale również od przyjętej przez dany sąd rozpatrujący sprawę wykładni prawa, co może stanowić naruszenie zasady równości.
Pytanie Sądu Rejonowego w Słupsku dotyczy między innymi kwestii uprawnienia objęcia w prawie krajowym zakresem typu kwalifikowanego przestępstwa nielegalnego posiadania narkotyków w znacznych ilościach,zarówno w wypadku ich posiadania dla celów handlowych, jak i ich posiadania na użytek własny.
Wyrok C-634/18
Dopuszczalny prawem unijnym zakres kwalifikowanego typu przestępstwa nielegalnego posiadania znacznej ilości środków odurzających
Biorąc pod uwagę fakt, iż Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie posiada kompetencji do oceny zgodności przepisów prawa krajowego z przepisami prawa unijnego, wyrok Trybunału w tym konkretnym przypadku ograniczył się do omówienia zakresu obowiązywania decyzji ramowej Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 r. Trybunał stwierdził, że decyzja ramowa została przyjęta w celu określenia w państwach członkowskich minimalnych norm dotyczących znamion przestępstw i kar w zakresie nielegalnego handlu narkotykami. Oznacza to, że państwa członkowskie mogą stworzyć typ kwalifikowany ze względu na „znaczną ilość” środków odurzających lub substancji psychotropowych posiadanych nie tylko w celu produkcji, wytwarzania, sporządzania wyciągów, przygotowania, oferowania, proponowania sprzedaży, rozprowadzania, sprzedaży, dostarczania na wszelkiego rodzaju warunkach, pośrednictwa, wysyłki, przesyłania w tranzycie, przewożenia, przywozu lub wywozu narkotyków, ale także posiadanych w celu konsumpcji własnej, na własny użytek.
Tym samym, zakres kwalifikowanego przestępstwa (zbrodni) z art. 62 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii obejmuje posiadanie znacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych zarówno na własny użytek, jak również w celu nielegalnego handlu tymi środkami i substancjami, i nie jest to sprzeczne z prawem unijnym, pomimo że wykracza poza zakres decyzji ramowej Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 r. stanowi ona bowiem jedynie wymogi minimalne, pozostawiając w dalszym zakresie swobodę państwom członkowskim. Jednakże w każdym indywidualnym przypadku sąd rozstrzygający musi dokonać wykładni znamienia „znacznej ilości” w taki sposób, aby wykładnię tę można było racjonalnie przewidzieć. Tylko taka wykładnia przepisów krajowych zapewni, że przepisy krajowe nie będą sprzeczne w szczególności z art. 20, 21 i 49 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
