Kryteria poboru opłaty w strefie płatnego parkowania określił Naczelny Sąd Administracyjny w uchwałe 7 sędziów z dnia 9 października 2017 r., sygn. II GPS 2/17 . NSA wypowiedział się w przedmiocie kryteriów, które generują po stronie korzystającego z drogi publicznej obowiązek uiszczenia opłaty za postój w strefach płatnego parkowania.
Oznaczenie miejsc parkowania
Zgodnie z tezą przytoczonego wyżej orzeczenia, opłatę za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania pobiera się od korzystającego z drogi publicznej wyłącznie za postój w odpowiednio wyznaczonym do tego miejscu (art. 13b ust. 1 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, Dz. U. z 2016 r., poz. 1440, z późn. zm.).
Obowiązek korzystających z dróg publicznych do ponoszenia opłat za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych wynika ściśle z powołanego w tezie art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych. Regulację tę uzupełnia art. 13b ust. 1 ww. ustawy, precyzujący, że ów opłatę pobiera się za postój pojazdów samochodowych:
– w strefie płatnego parkowania,
– w wyznaczonym miejscu,
– w określone dni robocze,
– w określonych godzinach lub całodobowo.
Obowiązek uiszczenia opłaty powstaje więc według ściśle określonych reguł, tj. po pierwsze na wyznaczonym przestrzennie obszarze, zaś po drugie – w ramach tego obszaru (przestrzeni) wyłącznie na wskazanych miejscach, we wskazanych dniach roboczych, we wskazanych godzinach lub przez całą dobę. Ustalenie granic przestrzennych strefy płatnego parkowania należy do rady gminy, która podejmuje w tej sprawie uchwałę na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach (art. 13b ust. 3 ustawy o drogach publicznych). Natomiast to na organie właściwym do zarządzania ruchem ciąży obowiązek wyznaczenia w tej strefie, w uzgodnieniu z zarządcą drogi, miejsc przeznaczonych na postój pojazdów, w tym stanowisk przeznaczonych na postój pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową (art. 13b ust. 6 pkt 1 ustawy o drogach publicznych).
Co to oznacza w praktyce? Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2311 z późn. zm.) wyznaczenie miejsca płatnego postoju w strefie płatnego parkowania wymaga zastosowania dwóch znaków: pionowego D-18 oraz jednego ze znaków poziomych.
Znaki poziome czy pionowe?
Płatne miejsca postojowe, co do zasady, powinny być więc wyznaczone znakami pionowymi i liniami poziomymi, ale to znaki pionowe informują o sposobie korzystania z drogi i dlatego tym znakom należałoby przypisać rolę decyzyjną w wyznaczaniu miejsca płatnego parkowania. Natomiast namalowanie na chodniku czy asfalcie linii poziomych nie jest wystarczające, by takie opłaty pobierać.
Co więcej, w orzecznictwie akcentuje się, że znaków poziomych można w pewnych sytuacjach nie stosować w ogóle – lecz jedynie gdy nastąpi konstrukcyjne ustalenie stanowisk na wydzielonych parkingach, zastępujące znaki poziome (w postaci zatoczek, rodzaju kostki, koloru kostki).
Na tę kwestię zwrócił uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 21 czerwca 2022 r., sygn. I SA/Gl 310/22, wskazując iż znaki informacyjne poziome pełnią jedynie funkcję wspierającą w zakresie obejmującym wyznaczenie stanowiska postojowego. Co więcej, stosownie do punktu 5.2.4 zdanie pierwsze załącznika nr 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. nie muszą być one zastosowane w przypadku, gdy stanowisko to zostało wydzielone konstrukcyjnie. Zasadność obciążenia użytkownika drogi opłatą za parkowanie w lokalizacjach bez znaków poziomych wymaga zatem wykazania, że pojazd pozostawiono w strefie płatnego parkowania na wydzielonym parkingu, w obrębie którego konstrukcyjnie wydzielone takie stanowiska.
Co do zasady więc, w przypadku gdy na terenie objętym strefą płatnego parkowania objętego znakiem pionowym nie dokonano konstrukcyjnego wydzielenia miejsc parkingowych, na użytkowniku drogi nie ciąży ex lege obowiązek uiszczenia opłaty za parkowanie – należy jednak pamiętać, że wydzielenie stanowisk przeznaczonych na postój pojazdów nie jest ograniczone jedynie do znaków poziomych, lecz obejmuje również wszelkie konstrukcyjne metody ich wydzielenia.
