W dniu 25 marca 2021 roku zostanie podjęta uchwała Sądu Najwyższego w sprawie kredytów „frankowych” (III CZP 11/21). Izba Cywilna Sądu Najwyższego na posiedzeniu w pełnym składzie odpowie na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, postawiony w celu zapewnienia jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych, ale także samego Sądu Najwyższego, o rozstrzygnięcie zagadnień prawnych przy rozpoznawaniu sporów kredytobiorców i konsumentów z bankami w sprawach tzw. „kredytów frankowych”. Posiedzenie odbędzie się dnia 25 marca 2021 r. na godz. 10.00, w sali „A” (III piętro), w siedzibie Sądu Najwyższego w Warszawie, plac Krasińskich 2/4/6.
Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego zauważa, że Sądy powszechne w wydawanych wyrokach ciągle ujawniają liczne rozbieżności w wykładni prawa, także w kwestiach bardzo istotnych dla kredytobiorców, niekiedy decydujących o zasadności całego roszczenia. (porównaj artykuł: Kredyty frankowe (CHF) – korzystny wyrok c-260/18)
Uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego niewątpliwie będzie miała doniosłe znaczenie dla spraw obecnie prowadzonych przed sądami powszechnymi oraz dla wszystkich przyszłych spraw, które dopiero kredytobiorcy zainicjują. Może mieć znaczenie również dla spraw prawomocnie zakończonych dla kredytobiorców.
Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego uznała, że wykładni pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego wymagają wskazane poniżej zagadnienia. Pełną treść zapytania możemy zobaczyć tutaj.
- Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określenia kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów ?
w razie odpowiedzi przeczącej na powyższe pytanie :
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie ?
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?
niezależnie od treści odpowiedzi na pytania 1-3:
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łącznie świadczenie miało wyższą wysokość ?
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
- Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
Każde z przedstawionych powyżej pytań prawnych jest istotne dla spraw „frankowych”. Ważne, że pytania nie ograniczają się do jednego rodzaju umów, np. umów o kredyt indeksowany, ale obejmują swym zakresem również umowy o kredyt denominowany.
Bez wątpienia pytanie nr 6. dotyczące tak mocno ostatnio eksponowanego przez banki roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z wypłaconych na podstawie nieważnej umowy kredytowej środków pieniężnych przez drugą stronę umowy – kredytobiorcę i konsumenta, będzie dla obu stron niezwykle ważne. Przypomnijmy, że eksponowanie tego roszczenia przez banki niekiedy w publicystyce jest uznawane za formę „zastraszania” pokrzywdzonych konsumentów, jako sposób na „zniechęcenie” ich do występowania przez nich do sądów przeciwko bankom.
Tak samo pytanie nr 5. będzie dla obu stron niezwykle ważne, dotyczy ono kwestii, od kiedy należy liczyć termin przedawnienia dla banków o zwrot świadczenia z nieważnej umowy. Jeżeli Sąd Najwyższy potwierdzi, że już od chwili wypłaty kredytobiorcy danej transzy środków pieniężnych, co wynika z zasad ogólnych prawa cywilnego, wówczas z reguły roszczenia banków byłyby przedawnione (dla banków termin przedawnienia roszczeń wobec kredytobiorców wynosi 3 lata).
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie kredytów „frankowych” jest oczekiwanym rozstrzygnięciem. Uchwała powinna uwzględniać dotychczasowy dorobek i orzeczenia wydane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej i inne sądy unijne, w szczególności przy wykładni i stosowaniu Dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
